امپراتوری ایران که به امپراتوری هخامنشی نیز معروف است، یکی از قدرتمندترین و تاثیرگذارترین تمدن های باستانی در تاریخ بوده است
این امپراتوری که از قرن ششم قبل از میلاد تا قرن چهارم قبل از میلاد را در بر می گرفت، تأثیر قابل توجهی بر جنبه های مختلف تمدن بشری گذاش
امپراتوری ایران از ظهور تا سقوطش، دنیایی را که امروز می شناسیم شکل داد، در این سفر در طول زمان به من بپیوندید تا برخی از حقایق جالب در مورد امپراتوری ایران را بررسی کنیم
امپراتوری هخامنشی به رهبری کوروش بزرگ در سال ۵۵۰ قبل از میلاد به قدرت رسید، کوروش یک رهبر بصیر بود که به تساهل مذهبی و فرهنگی اعتقاد داشت
او سرزمین های مجاور از جمله ماد، لیدی و بابل را فتح کرد و امپراتوری وسیعی را تأسیس کرد که از دره سند در شرق تا مصر در غرب امتداد داشت
این گسترش در زمان جانشینان او ادامه یافت و امپراتوری در زمان داریوش بزرگ به اوج خود رسید
۱- کوروش بزرگ (۵۵۰ تا ۵۲۹ پیش از میلاد): بنیانگذار سلسله هخامنشی، منشور حقوق بشر کوروش را صادر کرد و امپراتوری هخامنشی را به بزرگترین وسعت خود رساند
۲- کمبوجیه دوم (۵۲۹ تا ۵۲۲ پیش از میلاد): پسر کوروش بزرگ، مصر را فتح کرد، اما در لشکرکشی به مصر جان خود را از دست داد
۳- گئومات مغ (۵۲۲ تا ۵۲۱ پیش از میلاد): غاصبی که پس از مرگ کمبوجیه دوم به قدرت رسید، اما توسط داریوش بزرگ کشته شد
۴- داریوش بزرگ (۵۲۱ تا ۴۸۶ پیش از میلاد): سیستم اداری و مالی کارآمدی را ایجاد کرد، تخت جمشید را ساخت و ارتش جاویدان را تشکیل داد
۵- خشایارشا اول (۴۸۶ تا ۴۶۵ پیش از میلاد): به دلیل لشکرکشی به یونان و نبردهای ترموپیل و ماراتن شناخته شده است
۶- اردشیر اول (۴۶۵ تا ۴۲۴ پیش از میلاد): با توطئهای علیه برادرش به قدرت رسید و به مدت ۴۱ سال پادشاهی کرد
۷- خشایارشا دوم (۴۲۴ تا ۴۲۳ پیش از میلاد): پسر اردشیر اول، پس از یک سال پادشاهی توسط برادرش سغدیانوس کشته شد
۸- سغدیانوس (۴۲۳ تا ۴۲۳ پیش از میلاد): برادر خشایارشا دوم، پس از چند ماه پادشاهی توسط داریوش دوم کشته شد
۹- داریوش دوم (۴۲۳ تا ۴۰۴ پیش از میلاد): پسر اردشیر اول، به دلیل توطئهای که علیه برادرش انجام داد، به پادشاهی رسید
۱۰- اردشیر دوم (۴۰۴ تا ۳۵۸ پیش از میلاد): پسر داریوش دوم، به مدت ۴۶ سال پادشاهی کرد
۱۱- اردشیر سوم (۳۵۸ تا ۳۳۸ پیش از میلاد): پسر اردشیر دوم، به مدت ۲۰ سال پادشاهی کرد
۱۲- آرشام سوم (۳۳۸ تا ۳۳۶ پیش از میلاد): پسر اردشیر سوم، توسط اسکندر مقدونی کشته شد
۱۳- داریوش سوم (۳۳۶ تا ۳۳۰ پیش از میلاد): پسر اردشیر سوم، پس از شکست از اسکندر، به دست یکی از ساتراپهای خود به قتل رسید
امپراتوری ایران توسط کوروش کبیر در قرن ششم قبل از میلاد بین سالهای ۵۷۹ تا ۵۵۹ پیش از میلاد، توسط کوروش بزرگ تأسیس شده است
او با متحد کردن قبایل پارس و رهبری آنها، قدرت و نفوذ خود را افزایش داد و در نهایت با استفاده از مهار تهای نظامی و استراتژیهای جنگی، مادها، قدرتمندترین امپراتوری در آن زمان، را فتح کرد
کوروش به خاطر سیاست مدارای مذهبی و فرهنگی خود شهرت داشت و به مردمان تسخیر شده اجازه می داد تا آداب و رسوم و مذاهب خود را حفظ کنند
استوانه کوروش یکی از اولین نمونه های اعلامیه حقوق بشر، ترویج آزادی مذهب و آزادی اسرا به حساب می آید
ایرانیان سیستم اداری پیچیده ای را توسعه دادند که شامل استفاده از ساتراپ ها (حاکمان استان ها) و شبکه ای از جاده ها (جاده سلطنتی) برای ارتباطات و تجارت بود
شوش و تخت جمشید از پایتخت های برجسته امپراتوری ایران بودند
داریوش سومین پادشاه بعد از کوروش، امپراتوری را گسترش داد و یک واحد پول استاندارد به نام داریک را معرفی کرد که تجارت درون امپراتوری را تسهیل می کرد
کتیبه بیستون که بر روی صخره ای در کرمانشاه حک شده است، دستاوردهای داریوش و تاریخ امپراتوری را به سه زبان فارسی باستان، ایلامی و اکدی شرح می دهد
این کتیبه بزرگترین سنگ نبشته جهان است که به دستور داریوش بزرگ، پادشاه هخامنشی، در سال ۵۱۵ پیش از میلاد حجاری شده است
جاده سلطنتی یک پروژه زیرساختی قابل توجه بود که بیش از ۲۵۷۴ کیلومتر امتداد داشت و ارتباطات سریع و سفر در سراسر امپراتوری را تسهیل می کرد
ایرانیان دین زرتشتی را پیروی می کردند، دینی توحیدی که توسط پیامبر زرتشت پایه گذاری شد و بر ادیان توحیدی بعدی تأثیر گذاشت
ایرانیان، مصر را در سال ۵۲۵ قبل از میلاد فتح کردند و آن را به امپراتوری وسیع خود اضافه کردند
هنر و معماری ایرانی، که با سازه هایی مانند آپادانا در تخت جمشید نمونه است، بزرگ و چشمگیر بود و مهارت های ماهرانه و طرح های پیچیده را به نمایش می گذاشت
خشایارشا، پسر داریوش اول، به خاطر تهاجمش به یونان شهرت دارد که به خاطر نبرد ترموپیل و نبرد دریایی سالامیس به یادگار مانده است
جاودانه ها یک واحد زبده از سربازان ایرانی بودند که گفته می شود تعداد آنها به ۱۰۰۰۰ نفر می رسید و همیشه با جایگزینی فوری سربازان کشته شده، دقیقاً همین تعداد را حفظ می کردند
تیبه ها، سوابق و یافته های باستان شناسی متعدد، بینش های ارزشمندی را در مورد تاریخ، حکومت و فرهنگ امپراتوری ایران ارائه کرده اند
امپراتوری ایران در منطقه ای به نام پارس که ایران امروزی است قرار داشت؛ این سرزمین دارای مناظر متنوع از بیابان های خشک گرفته تا دره های حاصلخیز بود
این امپراتوری سرشار از منابع طبیعی مانند طلا، نقره و مس بود که به ثروت و رونق آن کمک کرد
امپراتوری هخامنشی از شرق تا هند و از غرب تا یونان گسترش یافته بود و حدود ۵۰ میلیون نفر را تحت تسلط خود داشت
کشورهای امروزی سلسله هخامنشی شامل» ایران، عراق، ترکیه، سوریه، لبنان، اسرائیل، فلسطین، اردن، مصر، یونان، بلغارستان، رومانی، مجارستان، اوکراین، روسیه، افغانستان، پاکستان، هند و…
امپراتوری ایران ارتش قدرتمندی داشت که نقش مهمی در موفقیت آن داشت، ارتش از واحدهای مختلفی از جمله پیاده نظام، سواره نظام و کمانداران تشکیل شده بود
یکی از قابل توجه ترین جنبه های ارتش ایران، تنوع آن بود؛ سربازان از مناطق و پیشینه های قومی مختلف با هم خدمت کردند و یک نیروی نظامی چندفرهنگی ایجاد کردند
ایرانی ها در جنگ مهارت داشتند و از تاکتیک های پیچیده ای مانند استراتژی معروف چکش و سندان استفاده می کردند که شامل محاصره و غلبه بر دشمن بود
یگان های معروف ارتش:
مذهب در امپراتوری ایران نقش بسزایی داشت، امپراتوری در ابتدا چند خدایی بود، با مجموعه ای از خدایان و الهه ها که جنبه های مختلف زندگی را نشان می دادند با این حال، در زمان داریوش بزرگ، دین زرتشتی مذهب غالب شد
دین زرتشتی بر مبارزه ابدی خیر و شر و اهمیت انتخاب فردی تأکید داشت
ایرانیان به مفهوم پادشاه الهی اعتقاد داشتند که توسط خدایان برای حکومت بر امپراتوری انتخاب می شد این نظام اعتقادی دینی حس وحدت و هدف را برای مردم امپراتوری ایران فراهم می کرد
اصول کلی دین هخامنشیان
امپراتوری ایران به دلیل سنت های غنی و متنوع آشپزی خود شناخته شده بود، غذاهای امپراتوری تحت تأثیر مناطق مختلف قرار گرفت و در نتیجه طعم ها و مواد اولیه ادغام شد
برنج، نان، و گوشت، به ویژه گوشت بره و مرغ، جزء اصلی رژیم غذایی ایرانیان بودند و از گیاهان و ادویه جات مانند زعفران، هل و زردچوبه برای افزایش طعم غذاها استفاده می شد
ایرانیان همچنین رسم میزبانی از اعیاد و جشن های بزرگ داشتند که در آن غذا برای همه تقسیم می شد و از آن لذت می بردند
امپراتوری ایران یک مرکز هنر و فرهنگ بود، با میراث هنری غنی که امروزه به ما الهام می بخشد
این امپراتوری به خاطر معماری باشکوهش، با کاخ های بزرگ، معابد و مقبره هایی که با کنده کاری های پیچیده و نقاشی های دیواری رنگارنگ تزیین شده بود، شهرت داشت
هنر ایرانی نیز در قالب سفالگری، فلزکاری و منسوجات شکوفا شد
امپراتوری ایران مرکز یادگیری و نوآوری بود و دانشمندان و فیلسوفان سهم قابل توجهی در زمینه هایی مانند نجوم، ریاضیات و پزشکی داشتند
امپراتوری ایران توسط سلاطینی از پادشاهان و فرمانروایان قدرتمند اداره می شد که آثار خود را در تاریخ به جا گذاشتند، کوروش کبیر، همانطور که قبلا ذکر شد، بنیانگذار امپراتوری و شخصیتی محترم بود
داریوش بزرگ که به خاطر اصلاحات اداری و ساخت تخت جمشید شهرت دارد، یکی از بزرگترین پادشاهان امپراتوری به شمار می رود
خشایارشا پسر داریوش به خاطر حمله نافرجامش به یونان مشهور است، این پادشاهان و بسیاری دیگر سرنوشت امپراتوری ایران را رقم زدند و بر روند حوادث جهان تأثیر گذاشتند
گسترش امپراتوری: هخامنشیان با استفاده از قدرت نظامی خود، امپراتوری خود را از شرق تا هند و از غرب تا یونان گسترش دادند
فتح بابل: هخامنشیان در سال ۵۳۹ پیش از میلاد بابل را فتح کردند و به حکومت نبوکدنصر پایان دادند
فتح مصر: هخامنشیان در سال ۵۲۵ پیش از میلاد مصر را فتح کردند و به حکومت فرعونها پایان دادند
جنگ های یونان: هخامنشیان دو بار به یونان لشکرکشی کردند، اما در نهایت از یونانیها شکست خوردند
خراج: هخامنشیان از ساتراپها (فرمانداران) استانهای مختلف امپراتوری خراج دریافت میکردند
مالیات: هخامنشیان از مردم مالیات دریافت میکردند
غارت: هخامنشیان در جنگها غنایم زیادی به دست میآوردند
تجارت: هخامنشیان از طریق تجارت با سایر ملل ثروت زیادی به دست میآوردند
ساخت و ساز: هخامنشیان از ثروت خود برای ساخت بناهای باشکوهی مانند تخت جمشید استفاده میکردند
حمایت از ارتش: هخامنشیان از ثروت خود برای تجهیز و نگهداری ارتش قدرتمند خود استفاده میکردند
حمایت از دین: هخامنشیان از ثروت خود برای حمایت از دین و معابد استفاده میکردند
حمایت از هنر و فرهنگ: هخامنشیان از ثروت خود برای حمایت از هنر و فرهنگ استفاده میکردندپ
هرودوت: مورخ یونانی که به عنوان “پدر تاریخ” شناخته میشود
گزنفون: مورخ و فیلسوف یونانی که درباره تاریخ ایران و هخامنشیان نوشته است
کتزیاس: مورخ یونانی که درباره تاریخ ایران و هخامنشیان نوشته است
بروسوس: مورخ و کاهن بابلی که درباره تاریخ ایران و هخامنشیان نوشته است
حافظ: شاعر بزرگ ایرانی که در دوران صفویه میزیست
سعدی: شاعر بزرگ ایرانی که در دوران سلجوقیان میزیست
مولانا: شاعر بزرگ ایرانی که در دوران سلجوقیان میزیست
فردوسی: شاعر بزرگ ایرانی که شاهنامه را به نظم درآورد
امپراتوری ایران در قرن چهارم پیش از میلاد به دست اسکندر مقدونی سقوط کرد و پایان سلسله هخامنشی ۲۲۰ ساله (از سال ۵۵۰ پیش از میلاد تا ۳۳۰ پیش از میلاد) را رقم زد
اطلاعات دقیقی در مورد تعداد و نام زنان و فرزندان کوروش بزرگ در دست نیست، روایتهای مختلفی در این مورد وجود دارد که همگی مستند و موثق نیستند.
برخی منابع، کوروش را دارای یک همسر به نام کاساندان می دانند و برخی دیگر، تعداد همسران او را بیشتر ذکر میکنند
کمبوجیه دوم: جانشین کوروش و پادشاه هخامنشی
بردیا: برادر کمبوجیه که به قتل رسید
آتوسا: همسر داریوش بزرگ و مادر خشایارشا
رکسانا: همسر داریوش بزرگ
آرتمیس: سردار هخامنشی
آرتمیس: که احتمالاً با سردار هخامنشی به همین نام همسان نیست.
پارمیس: که با داریوش بزرگ ازدواج کرد.
تینا
۱۳ اسفند ۱۴۰۲
عالی بود امیدوار بیشتر در مورد فرهنگ کهن ایران مطلب بذارین