رانندگی بدون گواهینامه بخصوص در زمان بروز حادثه، می تواند دردسر بزرگی ایجاد کند که تنها با یکبار فکر کردن به عواقب جبران ناپذیر آن دیگر این کار را انجام نخواهد داد
فردی که بدون گواهینامه منجر به حادثه شود، مجرم شناخته شده و در دادگاه های رسیدگی به جرایم رانندگی، به تخلفات او رسیدگی خواهد شد
در اینجا تمایزی بین تخلف رانندگی وسایل نقلیه (خودرو یا موتورسیکلت) وجود ندارد
رانندگی با وسایل نقلیه موتوری حتما نیاز به داشتن مهارت و دانش مربوط به آن دارد به همین منظور در تمامی کشورهای دنیا برای راندن این وسایل، نیاز به گواهینامه رانندگی داریم
داشتن مهارت در رانندگی، مطلع بودن از قوانین و علایم راهنمایی و آشنایی ابتدایی با وسیله نقلیه از مواردی است که هر راننده ای به آن نیاز دارد تا رانندگی مطمئن و دور از خطری داشته باشد
به دلیل اینکه رانندگی دارای خطرات زیادی است، قانون‌گذار معمولا قوانین سخت‌گیرانه‌ای درباره رانندگی بدون گواهینامه وضع می‌کند تا بتواند آسیب‌های احتمالی و خطرات بالقوه استفاده از وسایل نقلیه موتوری را کاهش دهد
برای صدور گواهینامه نیز باید کلاس‌های آئین نامه رانندگی و آموزش شهری طی شود و پس از قبولی در این کلاس‌ها گواهینامه برای فرد صادر می‌شود
در ابتدا و قبل از هر چیز، برای آن که بخواهیم جرم رانندگی بدون گواهینامه را تعریف کنیم، باید بگوییم جرم یعنی چه؟ به موجب ماده ۲ قانون مجازات اسلامی، «هر رفتاری اعم از فعل يا ترک فعل كه در قانون برای آن مجازات تعيين شده است، جرم محسوب می شود»
بنابراین، برای آنکه بدانیم رانندگی بدون گواهینامه جرم است یا خیر، باید ببنیم در قانون، برای آن، مجازات تعیین شده است یا نه؟
به موجب ماده ۷۲۳ قانون مجازات اسلامی، هر فردی که بدون گواهینامه رسمی، اقدام به رانندگی یا تصدی وسایل موتوری مستلزم داشتن گواهینامه کند، به مجازات حبس محکوم می‌شود
در قانون دو نوع مجازات رانندگی بدون گواهینامه در نظر گرفته شده است؛ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات و قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی که در ادامه از دو نظر قانونی، جرم تصادف بدون گواهینامه را بررسی می کنیم
حالا اگر مالک وسیله نقلیه بیمه‌نامه هم نداشته باشد، اوضاع خیلی بدتر خواهد شد خصوصا اگر تصادف منجر به فوت شده باشد
طبق ماده ۷۲۳ قانون مجازات اسلامی اگر بدون گواهینامه رانندگی کنید مرتکب جرم شده اید این قانون بیان می کند: (هر فرد بدون گواهینامه رسمی به رانندگی یا تصدی وسایل موتوری که مستلزم داشتن گواهینامه مخصوص است اقدام کند و همچنین هر فرد که به موجب حکم دادگاه از رانندگی وسایل نقلیه موتوری ممنوع باشد، رانندگی کند، برای بار اول به حبس تعزیری تا دو ماه یا جزای نقدی تا یک میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم می‌شود؛ در صورت ارتکاب مجدد، دو ماه تا شش ماه حبس در انتظار این افراد خواهد بود)
طبق ماده ۱۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی در صورتی که راننده بدون گواهینامه به رانندگی اقدام کند، وسیله نقلیه متوقف و راننده به مرجع قضایی معرفی خواهد شد
مجازات رانندگی بدون گواهینامه برای افراد زیر ۱۸ سال
مجازات رانندگی بدون گواهینامه برای رده سنی زیر ۱۸ سال به شرح زیر است :
۱۵ تا ۱۸ سال: قانون مجازات اسلامی برای شخصی که در این بازه سنی اقدام به رانندگی کند جریمه نقدی یک میلیون ریال در نظر گرفته است
۹ تا ۱۵ سال: این دسته از رانندگان به والدین قانونی یا سرپرست خود تحویل داده می‌شوند در صورتی که والدین از صلاحیت لازم برخوردار نباشند اخطار و تعهد کتبی از آنها گرفته خواهد شد
زیر ۹ سال: قانون برای این رده سنی هیچ مجازاتی در نظر نگرفته است
در صورتی که راننده وسیله نقلیه مقصر و فاقد گواهینامه باشد، بیمه شخص ثالث خسارت شخص زیان دیده را پرداخت خواهد کرد؛ اما بعداً تمامی این مبلغ را به صورت یکجا یا اقساطی از راننده مقصر دریافت می‌کند
گر تاریخ اعتبار گواهینامه فردی گذشته باشد و دچار حادثه شود، بیمه گر باید خسارت را به طور کامل پرداخت کند در این حالت نیازی به بازگرداندن پول توسط بیمه‌گزار نیست و فقط باید جریمه‌ای را به خاطر عدم تمدید به موقع گواهینامه پرداخت کند
یکی دیگر از سوالاتی که بسیار پرسیده می‌شود، درباره تصادف شخص هنگام رانندگی بدون گواهینامه است که در این تصادف فردی مجروح شده یا جانش را از دست می‌دهد
آیا این اتفاق به دلیل نداشتن گواهینامه قتل عمد محسوب می‌شود؟ بسیاری از افراد به دلیل این تصور که مرتکب قتل عمد شده‌اند، از صحنه فرار کرده و جرم خود را سنگین‌تر می‌کنند درحالیکه این اتفاق قتل عمد به حساب نیامده و تنها قتل غیرعمدی است که مجازات دیه و حبس را در پی خواهد داشت
بر اساس قانون مجازات اسلامی، با توجه به این که تصادف منجر به فوت شده یا شدت جراحت چه میزان باشد، فرد ممکن است به حبس از یک ماه تا سه سال محکوم گردد
همچنین در صورت تقاضای اولیای دم، فرد محکوم به پرداخت دیه نیز خواهد شد
در مورد رانندگی بدون گواهینامه برای افرادی که سن آنها بین ۱۵ تا ۱۸ سال است و وقوع تصادف منجر به فوت شود، محکوم به نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از سه ماه تا یک سال یا پرداخت جزای نقدی از ۱۵ میلیون تا ۶۵ میلیون ریال یا انجام یکصد و هشتاد تا هفتصد و بیست ساعت خدمات عمومی رایگان خواهند شد
اگر شخصی، گواهینامه خود را تمدید نکرده باشد حکم جرم رانندگی بدون تمدید گواهینامه (خودرو یا موتور سیکلت) به معنای نداشتن گواهینامه آن نیست و صرفاً قانون گذار حکم به پرداخت جریمه داده است
هر یک از انواع خودرو با کاربری های مختلف نیازمند گواهینامه خاص و متناسب با خود است
در صورتی که فردی گواهینامه متناسب با وسیله نقلیه‌ای که با آن رانندگی می‌کند را نداشته باشد، از نظر قانونی با افراد بدون گواهینامه یکسان است
مثلاً اگر شخصی که گواهینامه پایه سوم داشته باشد و با یک تریلی دو محور رانندگی کند، به علت عدم تناسب بین گواهینامه و وسیله نقلیه مجرم و مقصر شناخته می‌شود
در دادگاهی سوانح رانندگی شخصی که بدون گواهینامه منجر به فوت شده است رضایت شاکی مورد بررسی قرار می‌گیرد
اگر شاکی رضایت خود را اعلام کند، پرونده متوقف و مختومه نخواهد شد به این دلیل که جرم ارتکابی، قتل غیر عمد یا شبه عمد عنوان می‌شود و قابل بازگشت نیست
با اینکه این نوع شکایت ها و رسیدگی به پرنده با شکایت شاکی شروع می شود اما با رضایت او مختومه اعلام نخواهد شد چون باید رسیدگی های قانونی آن در دادگاه مورد تعقیب و رسیدگی قرار بگیرد تا اجرای حکم انجام شود
رسیدگی به جرائم نداشتن گواهینامه و بروز تصادف‌ها است در دادگاه کیفری ۲ انجام می شود در این دادگاه، صدور رای کیفری برای ضرر و زیان شاکی خصوصی با توجه به مدارک انجام می‌شود
البته که اگر رسیدگی به ضرر و زیان فرد مدعی خسارت نیاز به تحقیقات بیشتر باشد، دادگاه رای را صادر می‌کند و بعد از آن به دعوای ضرر و زیان رسیدگی خواهد شد
اگر کسی از جمله خانواده، ماشین و وسیله نقلیه را در اختیار افراد زیر ۱۸ سال بگذارند، از نظر قانونی مرتکب جرم شده و برای او هم جریمه در نظر گرفته می‌شود
همچنین اگر یک فرد ۱۸ ساله دچار تصادف و ایجاد خسارت شود به دادگاه کودکان منتقل می‌شود؛ این موضوع، برای والدین وی که ماشین را در اختیارش قرار داده‌اند هم مسئله ساز می‌شود و باید در مراجع قانونی پاسخگو باشند
اگر گواهینامه رانندگی دارید و به هنگام رانندگی به هر دلیلی گواهینامه خود را همراه نداشتید مشمول جریمه با کد ۲۱۱۱ به مبلغ ۳۰ هزار تومان می شوید
در صورتی که راننده مقصر در تصادف منجر به فوت بیمه نداشته باشد، باید خود شخص نسبت به پرداخت دیه طبق رای دادگاه اقدام کند
در برخی موارد راننده مقصر می‌تواند با اولیای دم مصالحه و دیه را قسط بندی کند، اما در هرحال باید بیمه را به طور کامل از جیب خود بپردازد
رانندگی مانند هر کار دیگری دارای قواعد و قوانینی است که شهروندان برای داشتن زندگی مسالمت‌آمیز در کنار هم و کاهش خطرات زندگی در جوامع شهری، ملزم به رعایت آن هستند
رانندگی بدون گواهینامه خطایی است که خودش منجر به جریمه و جزای نقدی می‌شود، اما در صورت بروز سانحه می‌تواند سبب حبس فرد مرتکب گردد
بهتر است والدین برای در اختیار گذاشتن خودرو به افراد زیر ۱۸ سال دقت کرده و جلوی بروز حوادث ناگوار را بگیرند
