.

ابوریحان بیرونی متولد ۱۴ شهریور ۳۵۲ در سرزمین خوارزم، دانشمند بود

او پدر علم انسان شناسی، زمین سنجی، بنیان گذار علومی چون مکانیک، اخترشناسی و پیشگام روانشناسی و ریاضیدان و تاریخدان زمان خود می باشد

نام کامل او ابوریحان محمد بن احمد بیرونی است

لقب بیرونی

در روستایی بنام بیرون از توابع شهر کاث از سرزمین خوارزم متولد شد به همین دلیل او را ابوریحان بیرونی نامیدند، این شهر باستانی در بین کشور ازبکستان و ترکمنستان امروزی بود که آن زمان جز قلمرو ساسانیان فارسی زبان ایرانی اداره می شد

خانواده و شروع تحصیل

پدرش، ابوجعفر احمد بن علی اندیجانی، اخترشناس دربار خوارزم‌ شاه در رصدخانه‌ گرگانج بود و مادرش، مهرانه، پیشه مامایی داشت

در دوران کودکی پدرش را از دست داد و به همراه مادرش تنها زندگی می کرد، از همان دوران نزد ریاضیدان و ستاره شناس مشهور عراقی ابونصر منصور به فراگیری علوم مختلف مشغول شد

جهش از ۱۷ سالگی

در سن ۱۷ سالگی شروع فعالیت های جدی او در اخترشناسی بود،

او در این سن با مشاهده بیشترین ارتفاع خورشید، عرض جغرافیای شهر کاث را بدست آورد سپس تا قبل از سن ۲۲ سالگی شروع به تحقیق و نگارش کتابی تحت عنوان نقشه کشی کرد که در آن به بررسی نقشه های جغرافیایی و ترسیم نیم کره زمین پرداخت

شروع سفر

بیست و پنج ساله بود كه از خوارزم به خراسان و از آنجا به ری و طبرستان ( مازندران كنونی ) و جرجان كه شهری نزدیک گنبد قابوس امروزی برای فراگیر و تحقیق علوم مختلف سفر کرد

نگارش کتاب

در زمان حضور خود در شهر جرجان مدتی در کنار پادشاه دانش دوستی بنام قابوس بن وشمگیر که خود شاعر و خوشنویس بود به سر بود و در انجا کتاب آثارالباقیه را در سن ۲۸ سالگی نوشت او در زمان ماه گرفتی آن زمان در گرگان نظاره گر این رخداد علمی بود

قابوس بن وشمگیر ابوریحان را به وزیر علومم دربار دعوت کرد اما او نپذیرفت و چند سال بعد به خوارزم سرزمین مادری اش بازگشت

حمله غزنویان

در نخستین سال های قرن ۵ هجری سلطان محمود غزنوی، خوارزم را تصرف کرد و از چند دانشمند از جمله ابوریحان خواست به شهر غزنه (شهری در مرکز شرقی افغانستان) برود، بیرونی به غزنه رفت و تا پایان عمر در دستگاه غزنویان ماندگار شد 

در کنار سلطان محود

ابوریحان چند بار سفرهای كوتاهی به وطن خود خوارزم كرد

او در بیشتر جنگ های سلطان محمود غزنوی در هند همراه او بود ، مقصود ابوریحان بیرونی از این سفرها آشنایی با فرهنگ ملت هند بود

بیرونی سیزده سال در هند به پژوهش پرداخت و زبان سانسكریت یعنی زبان قدیم و مقدس هندیان را فرا گرفت همچنین اثر پرارزش خود  کتاب تحقیق ماللهند را تألیف كرد

رابطه با سلطان

رابطه بیرونی با محمود غزنوی سلطان متعصب و كشور گشا خوب نبوده چراكه تیزهوشی و دانایی و حقیقت دوستی بیرونی سلطان محمود را خشمگین می كرده است پس از مرگ محمود، بیرونی كتاب قانون مسعودی را به نام پسر او مسعود غزنوی تألیف كرد

بیرونی هدیه سلطان مسعود را که سه بار شتر سکه نقره بود نپذیرفت و به او نوشت که که کتاب را به خاطر خدمت به دانش و گسترش آن نوشته‌ است، نه پول

تایید حركت زمین به دور خورشید

بیرونی در كتاب قانون مسعودی بسیاری از عقیده های گذشتگان را درباره نجوم بررسی كرد و حركت زمین به دور خورشید را امكان پذیر دانست

بر این اساس محیط كره زمین را اندازه گیری كرد و نشان داد كه پدیده هایی مانند شب و روز را با فرض حركت زمین به دور خورشید ، می توان توضیح داد ، او نخستین دانشمند مشرق زمین است كه درباره حركت زمین به دور خورشید سخن گفته است

استخراج و وزن فلزها

پژوهش درباره خاصیت روش استخراج و وزن مخصوص فلزها و سنگ های گرانبها از كارهای برجسته این دانشمند است بیرونی برای به دست آوردن وزن مخصوص فلزها و سنگهای گرانبها از دستگاه هایی كه بسیار استادانه ساخته شده بودند استفاده می كرد

کتاب فارسی

بیرونی یك كتاب به زبان فارسی به نام ” التفهیم ” ، نوشته است

در این كتاب برای همه اصطلاح های نجومی كه در آن زمان به زبانی عربی بود برابرهای فارسی آورده است با نوشتن این كتاب راه را برای به كار گرفتن واژه ها و اصطلاح های علمی در زبان فارسی باز كرد

داستان نویسی

بیرونی در زمینه ادبیات و نقد علمی نیز استاد بود

برخی از آثار محمدبن زكریای رازی دانشمند و پزشك ایرانی را بررسی و نقد كرد  شش داستان نوشته است كه یكی از آنها افسانه عاشقانه وامق و عذرا بوده است این شش داستان كه ریشه های هندی و ایرانی داشته اند امروز در دست نیستند

علاقه ها

بیرونی به مطالعه پدیده های قابل مشاهده در طبیعت و همچنین در وجود انسان گرایش بسیاری داشت . در بین علوم مختلف ، علاقمند به آنالیز ریاضی بود و در این زمینه استعداد زیادی داشت

زبان ها

وی به زبان خوارزمی، زبان فارسی، زبان عربی و زبان سانسکریت مسلط بود و با زبان یونانی باستان، عبری توراتی و زبان سریانی آشنایی داشت

بدست اوردن شعاع زمین

بیرونی همچنین مقاله هایی در مورد زمین پیمایی و جغرافی ارایه داد

او شیوه های اندازه گیری زمین و فاصله های روی آن را از طریق مثلث بندی معرفی نمود .او شعاع زمین را ۶۳۳۹.۶ ارزیابی كرد كه این اندازه تا قرن دهم در كشورهای غربی بدست آورده نشده بود

تقویم و راه شیری

او چندین رساله نیز در مورد دستگاه ستارخ شناسی اسطرلاب نوشته و به شرح و توصیف تقویم ماشینی پرداخته است

او مشاهدات جالبی در مورد سرعت نور به انجام رساند و اظهار داشت كه سرعت نور در مقایسه با سرعت صوت بسیار زیادتر است او از كهكشان راه شیری به عنوان ” مجموعه ای از اجزا بیشمار طبیعت ستارگان سحابی ” یاد كرد

تالیف بیش از ۱۴۶ کتاب

گفته‌ می‌شود که ابوریحان بیرونی مولف بیش از ۱۴۶ کتاب بود که بیش از ۹۰ تای آن ها مربوط به ستاره‌ شناسی، ریاضی و ریاضیات زمین‌شناسی است

لیست برخی از اکتشافات و تحقیق ها

● قاعده تسطیح کره و ترسیم نقشه‌های جغرافیایی
● خاصیت فیزیک الماس و زمرد
● جزر و مد رودها و نهرها
● امکان خلأ
● کیفیت و چگونگی ساختن عسل توسط زنبور عسل
● رصد خسوف و کسوف
● تحقیق در تاسیس دولتِ ساسانیان
● اطلاعات دقیق و کشف سلسلهٔ هخامنشیان
● تصاعیف خانه‌ های شطرنج
● ساختن کره جغرافیایی
● ساختن آلات و افزارهای رصدی همانند سه میله، شاغول …
● طرح نظریاتی درباره وجودِ قاره آمریکا
● قاعده یافتن سمتِ قبله و ساختن محراب مساجد

و …

اختراع در فیزیک

وی اپیکتوگرام یعنی چگال سنج (ابزاری برای سنجش وزن مخصوص در فیزیک) را اختراع نمود که با آن وزن مخصوص چیزها تعیین می‌ شود

ابوریحان در ماه

یکی از گودال های ماه به نام ابوریحان بیرونی نامگذاری شده است و علاوه بر آن دانشگاه فنی تاشکند در ازبکستان و دانشگاه احمد شاه مسعود در کاپیسای افغانستان هم نام وی را برای خود برگزیده اند

عکس مرقد ابوریحان بیرونی در افغانستان

مرگ

ابوریحان بیرونی در سال‌ های آغازین فرما ن‌روایی جانشین مودود، در تاریخ دوم رجب‌ المرجب سال ۴۴۰ هجری قمری مصادف با ۲۲ آذر ۴۲۷ خورشیدی در سن هفتاد و هفت سالگی (برخی میگویند در سن ۸۸ سالگی) در غزنه چشم از جهان فروبست

ابوالحسن ‌علی ‌بن‌ عیسی، فقیه نام‌ داری که در لحظه‌ های پایانی بر بالین او بود، نوشته است :

آن‌گاه که نفس در سینه او به شماره افتاد، بر بالین او حاضر آمدم و در آن حال از من پرسشی فقهی پرسید گفتم اکنون چه جای این پرسش است ؟ گفت ای مرد کدام‌ یک از این دو کار بهتر است، این مسأله را بدانم و بمیرم یا نادانسته از دنیا بروم ؟ و من آن مسأله را بازگفتم و فراگرفت و از نزد وی بازگشتم

هنوز بخشی از راه را نپیموده بودم که شیون از خانه او برخاست

آرامگاه

در حال حاضر آرامگاه ابوریحان بیرونی درمنطقه موسوم به باغ بهلول در جنوب شرقی شهر غزنی افغانستان واقع شده است، متاسفانه بدلایل بی توجهی کشور افغانستان قبر او به ویرانه ای تبدیل شده است و هیچ توجهی به این دانشمند نامی ایران و اسلامی ندارند

خلاصه بیوگرافی حافظ شاعر ایرانی

خلاصه بیوگرافی از زندگی سعدی شیرازی

زندگی نامه ابوریحان بیرونی دانشمند ایرانی | سایت فتوکده

مطلب مفید بود ؟ ۶۰۳ ۸۱