هما پرنده ای با ابهت و باشکوه می باشد که در فرهنگ و اساطیر ایران جایگاه ویژه ای دارد و نماد سعادت، فرّ کیانی، شادی، نیک بختی و پادشاهی است
اعتقاد بر این بود که اگر سایه هما روی یکی بیفتد، او به حاکمیت خواهد رسید و هر کسی به این پرنده شلیک کند در چهل روز خواهد مرد
نقش هما نشان رسمی ایران در دوره پهلوی بوده و در مجسمه های تخت جمشید نیز شمایل او دیده می شد و آرم هواپیمایی هما هم برگرفته از این پرنده می باشد
به تازگی انتشار گسترده تصویر پرنده هما و اطلاع مردم از اینکه این پرنده در دسته بندی لاشخورها و کرکس ها می باشد، تمام دیدگاه ها سابق ها آنان را دگرگون کرده است با این حال بسیاری در مورد اینکه چرا این پرنده را همای سعادت می نامند، بی اطلاع هستند
الهه موحدی؛ کارشناس محیط زیست می گوید: هما پرنده ای شکاری از تیره بازان و راسته بازسانان است که مانند دیگر کرکس ها و لاشه خوارها معمولاً از گوشت و استخوان لاشه های تازه تغذیه می کند و به واسطه قدرت فک هایش استخوان های کوچک را خرد کرده و از آنها نیز تغذیه می کند
این پرنده که از نظر فاصله بین نوک دو بال، بزرگترین پرنده کشور ما محسوب می شود، بومی مناطق مرتفع کوهستانی آفریقا، آسیا و اروپا است و در کشور ما نیز معمولاً در مناطق کوهستانی البرز و زاگرس زندگی می کند
در نوک منقار این پرنده پرهای بلندی است که شبیه به سبیل دیده می شود و این پرنده بر خلاف عقاب خیلی شکارگر نیست
از قدیم الایام در ادبیات و پیشینه تاریخی ما به همای سعادت معروف بوده و دلیل آن هم این است که در گذشته که برخی مردگان خود را به جای خاکسپاری در بالای تپه ها و کوه ها، آسمان سپاری می کردند
پرندگان برای خوردن جسد متوفی می آمدند و زمانی که تمام بخش های عضلانی آن متوفی خورده می شد، استخوان ها باقی می ماند
اگر پرنده هما می آمد و استخوان ها را می خورد، برای مرده ای که هما با ظاهر جذاب و بزرگ خود برای خوردن استخوان ها می آمد، می گفتند که این مرده دچار سعادت شده و یک زندگی ابدی خیلی خوبی را خواهد داشت
همچنین به تعریفی دیگر پیش از اسلام ایرانیان مردگان را در دخمه قرار می دادند و به این دلیل که پرندگان لاشه خوار مانند هما طبیعت را از اجساد پاک می کردند، محترم شمرده می شدند
عکس واقعی پرنده هما در ایران
هما معمولاً در ارتفاعی بسیار بالاتر از سطح دریا زندگی می کند و معمولاً لانه سازی در پرتگاه ها و صخره های دور از دسترس را ترجیح می دهد
اینکه گفته می شود این پرنده هر چند سال یکبار دیده می شود درست نیست. هما همیشه در کشور ما وجود دارد و در بسیاری از مناطق قابل رویت است
مانند سایر کرکس ها هما نیز بیشتر از بقایای جانوران مرده تغذیه می کند. رژیم غذایی این پرنده شامل پستانداران (۹۳٪)، پرندگان (۶٪) و خزندگان (۱٪) است
پستانداران سم دار با جثهٔ متوسط بخش بزرگی از رژیم غذایی این پرنده را تشکیل می دهند. در مقابل بقایای گونه های بزرگ تر مانند گاو و اسب مورد علاقهٔ هما نیستند که این موضوع احتمالاً به دلیل متغیرهای نسبت هزینه و سود، فرایند حمل و هضم بقایای این جانوران است
هما معمولاً از گوشت تغذیه نمی کند و به طور معمول ۸۵ تا ۹۰ درصد رژیم غذایی آن را مغز استخوان تشکیل می دهد
در تخت جمشید، تصاویر هما را می توان در نقش برجسته های کاخ آپادانا و کاخ صد ستون یافت
نقش این پرنده در کنده کاری ها و برخی از سر ستون های پارسه (تخت جمشید) پیداست و در خرابه های تخت جمشید که پایتخت هخامنشیان بوده است دو مجسمه سنگی از هما پیدا شده است
در این دوره ها، تصاویر هما را می توان در ظروف سفالی، سکه ها، مهرها و مجسمه ها یافت، جنس این تصاویر از جنس های مختلفی مانند سفال، فلز و سنگ است.
تصاویر هما در این دوره ها اغلب به صورت نقاشی یا حکاکی هستند
۷
۰
