در چرخه اقتصادی چک از جمله مهمترین ابزارهای تجاری برای انجام معاملات است و در مبادلات تجاری،پ مخصوصا برای مبالغ بالا معمولا به‌جای پول نقد از اسنادی مثل چک، سفته و برات استفاده می شود که در این میان چک به دلیل ویژگی هایی مثل امکان تعقیب کیفری صادرکننده همواره از اقبال بیشتری چه در میان تجارت و افراد درگیر در امور تجاری و چه در میان مردم عادی برخوردار بوده است
بعد از اشکالات چک های سنتی از اردیبهشت ۱۴۰۰ چک صیادی جایگزین چک های قدیمی شده است این نوع چک، دارای یک شناسه یکتای ۱۶ رقمی است که همین موجب شده از اعتبار بالایی برخوردار باشد
در ادامه به طور مفصل به تعریف چک صیادی و شرایط دریافت آن از بانک صحبت خواهیم کرد
چک صیادی یکی از انواع چک بوده که با هدف کاهش آمار چک‌های برگشتی روی کار آمده است این نوع چک در قالب یک برگه مستطیلی بنفش رنگ چاپ شده و دارای یک شناسه یکتای ۱۶ رقمی می‌باشد که به وسیله آن می‌توان از حساب شخص صادر کننده استعلام گرفت
دسته چک‌های صیادی توسط تمامی بانک‌های خصوصی و دولتی صادر می‌شود و تنها تفاوت در ظاهر لگوی درج شده بر روی برگ‌های چک است.
پیش از این، بانک‌ها برای تمام افراد بدون درنظر گرفتن موجودی و گردش مالی و سوابق آنها، دسته چک صادر می‌کردند و همین موضوع موجب افزایش کلاهبرداری‌ها شده بود اما با روی کار آمدن چک‌های صیادی این مشکل به میزان قابل توجهی کاهش یافته است به این صورت که در چک‌های صیادی فرد باید دسته کم ۲ سال حساب بانکی با گردش مالی بالا داشته باشد
از طرفی بانک ارائه دهنده چک نباید در صدور دسته چک برای متقاضی نقشی داشته باشد و تنها به عنوان یک واسطه، درخواست صدور دسته چک را در سامانه صیاد ثبت کند
متقاضیان توجه داشته باشند که در صورت وجود چک برگشتی در سوابق خود، ابتدا باید از مراجع مربوطه رفع سوء کنند. اگر این کار انجام نشود، بانک برای آنها چک صیادی صادر نخواهد کرد
مهم ترین تفاوت چک صیادی با چک قدیمی در اعتبار آن است در دسته چک های قدیمی چک اعتبار زیادی نداشت و هرفرد حتی با وجود چک برگشتی در سوابق خود در صورتی که با مسئول شعبه آشنایی داشت به راحتی می توانست دسته چک دریافت کند و با هرمبلغی و هر تعدادی چک بلامحل صادرکند
اما در چک های صیادی فرد باید حداقل ۲ سال حساب بانکی با کارکرد بالا داشته باشد و بانک نقشی در صدور دسته چک برای وی نداشته و فقط به عنوان واسطه درخواست صدور دسته چک را در سامانه صیاد ثبت می کند
در صورتی که فردی دارای چک برگشتی باشد تا زمانی که از سوابق خود رفع سوء اثر نکند نمی تواند درخواست چک صیاد کند
● اختصاص شناسه صیاد (کد۱۶رقمی) به هربرگ چک که حاوی اطلاعات اعتبار صاحب حساب می باشد
● حذف نقش شعب بانکی در صدور دسته چک و جلوگیری از زدوبند افراد با رییس شعبه
● ویژگی های ظاهری یکسان در چک‌های صیادی (تنها وجه تمایز لوگوی بانک می باشد)
● امنیت بالای چک صیاد(نوع کاغذ و آرم‌های برجسته آن قابل جعل نمی باشد)
● امکان استعلام اعتبارحساب صادرکننده چک و در نتیجه کاهش آمار چک برگشتی
● قابلیت نقدکردن چک در تمام بانک های کشور بدون توجه به بانک صادرکننده چک
● تعیین سقف مبلغ چک توسط سامانه صیاد و جلوگیری از صدور چک با مبالغی بیش از توان مالی صادرکننده
● حذف صدورچک در وجه حامل و جلوگیری از خطراتی مانند به سرقت رفتن چک
● حذف چک سفید امضا و خطراتی که برای صادرکننده چک دارد
برای دریافت دسته چک صیادی اولین مرحله این است که مشخص کنید دسته چک را برای شخص حقیقی می‌خواهید یا شخص حقوق، زیرا نحوه صدور چک برای این دو گروه متفاوت است
اگر شما چک را برای خودتان می‌خواهید جزء اشخاص حقیقی هستید و اگر برای یک مجموعه یا شرکت است جزء اشخاص حقوقی به حساب می‌آیید
● قبل از هر چیزی شما به یک حساب بانکی نیاز دارید که دو سال از زمان افتتاح آن گذشته باشد
● به هیچ عنوان نباید چک برگشتی داشته باشید
● محل زندگی شما ثابت باشد و یا اگر مستاجر هستید باید پنج سال در یک منزل اجاره‌ای اسکان داشته باشید
● دست کم باید ۵ میلیون تومان سپرده در حساب بانکی شما وجود داشته باشد
● در صورت داشتن ۳ شرط قبلی، برای دریافت دست چک، باید یک فرد خوش‌حساب را با خود به عنوان معرف به بانک ببرید
توجه: در صورتی که از زمان افتتاح حساب شما دو سال نگذشته و به چک صیادی برای انجام امور شخصی و کاری نیاز دارید، این امکان وجود دارد تا با هماهنگی رئیس شعبه مراحل ثبت درخواست خود را انجام دهید
اگر جزء اشخاص حقوقی هستید، برای دریافت چک صیادی این مراحل را باید طی کنید:
● حداقل ۱۰ سال از فعالیت شرکت گذشته باشد
● دست کم یک سال از زمان افتتاح حساب جاری شرکت گذشته باشد
● در طی این ۱۰ سال، آدرس شرکت نباید بیش از دو مرتبه تغییر کرده باشد
● اگر جزء افراد حقوقی غیر دولتی هستید، برای دریافت چک صیادی باید یک سپرده بلند مدت با اعتبار ۵۰ میلیون تومان داشته باشید که حداقل ۶ ماه از افتتاح آن گذشته باشد.
اگر شما جزء اشخاص حقیقی هستید باید این مدارک را آماده کنید:
● کپی از تمامی صفحات شناسنامه فرد متقاضی
● داشتن یک قطعه عکس
● در صورت مستاجر بودن صاحب حساب، باید یک کپی از اجاره نامه به بانک ارائه شود
● کپی از تمامی مدارک شغلی فرد دارنده حساب
● ارائه یکی از قبوض آب، برق،گاز و… برای ثبت کردن آدرس دقیق محل سکونت، یا ارائه یک کپی از مدرک محل سکونت فرد دارنده حساب
● داشتن یک ضامن معتبر و خوش حساب
پس از ارائه مدارک ذکر شده توسط فرد متقاضی، متصدی بانک درخواست صدور دسته چک را در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت می‌کند و در صورتی که متقاضی شرایط لازم را دارا باشد دسته چک صیاد برای ایشان صادر می‌شود
● درخواست افتتاح حساب بانکی با امضای صاحبان امضای مجاز شرکت
● تایید امضای صاحبان امضای مجاز شرکت
● اصل و کپی گواهی‌نامه ثبت شرکت
● اصل و کپی اظهارنامه ثبت شرکت( یا اساسنامه)
● اصل و کپی آخرین آگهی رسمی ثبت شرکت در روزنامه رسمی
● اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی هیئت مدیره شرکت
از این به بعد تمام مراحل ثبت چک صیاد، دریافت و انتقال آن باید در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت شود، با این کار عملا دریافت چک از صادرکننده بدون ثبت در سامانه صیاد اعتبار نداشته و چک دریافتی مشمول قانون جدید چک نمی باشد
از دیگر امکانات سامانه صیاد احراز هویت فرد و استعلام خوش حسابی صادرکننده چک می باشد
در استعلام چک صیاد با واردکردن شناسه ۱۶رقمی می‌توان به خوش‌حسابی صادرکننده چک پی برد و در صورتی که فرد دارای چک برگشتی باشد از قبول چک خودداری کرد.
● استعلام چک صیاد از روش‌های زیر امکان‌پذیر است:
● استعلام چک صیاد از طریق ارسال شناسه ۱۶ رقمی به سرشماره ۷۰۱۷۰۱ (قالب ارسال پیامک : کد ۱۶ رقمی صیادی*۱*۱)
● استعلام چک صیاد از سامانه بانک مرکزی به نشانی www.cbi.ir
● استعلام چک صیاد از طریق اینترنت بانک و برنامه های موبایلی مانند ساد ۲۴
باتوجه به اینکه سامانه پیامکی هزینه بربوده و هر استعلام ۱۵ دقیقه زمان می‌برد بهترین روش نصب برنامک‌های موبایلی مانند ساد۲۴ می‌باشد
۱. وضعیت سفید: صادر کننده چک، سابقه چک برگشتی نداشته و یا اگر سابقه چک برگشتی دارد از آن رفع سوء شده باشد
۲. وضعیت زرد: صادرکننده چک در سابقه خود، یک مورد چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵۰ میلیون ریال تعهد برگشتی داشته است
۳. وضعیت نارنجی: صادرکننده چک، ۲ تا ۴ مورد چک برگشتی داشته یا حداکثر مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی دارد
۴. وضعیت قهوه ای: صادرکننده چک، ۵ تا ۱۰ مورد چک برگشتی داشته یا حداکثر مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی دارد
۵. وضعیت قرمز: صادرکننده چک، بیش از ۱۰ مورد چک برگشتی داشته یا حداکر مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی دارد
برای ثبت چک صیادی بجای مراجعه به بانک، می توانید از اپلیکشین اینترنت بانک یا نرم افزارهای مشابه استفاده کنید پس از نصب برنامه مورد نظر، این مراحل را دنبال کنید:
۱- رونویسی برگ چک صیادی
۲- گزینه ثبت چک صیاد از منوی نرم‌افزار ساد۲۴ انتخاب کنید
۳- از بین ۳۲ لوگوی مربوط به بانک‌های کشور، بانک مورد را مشخص کنید
۴- گزینه ثبت پس از ورود به صفحه سامانه صیاد بانک ملی را بزنید
۵- وارد کردن تلفن همراه و شماره ملی جهت احراز هویت
۶- برای شما یک کد تایید پیامک می‌شود آن را وارد کنید
۸- شماره کارت بانکی و رمز پویای مربوط به بانک صادرکننده دسته چک را وارد کنید
۹- سپس کد ۱۶ رقمی چک صیاد را وارد کنید
۱۰- در این مرحله اطلاعات چک را وارد کنید( مانند: شماره حساب، شماره سری، سریال چک، مبلغ چک و در قسمت توضیحات بابت چه کاری برای مثال “خرید”)
۱۱- نام و کد ملی گیرنده یا گیرندگان را وارد کنید
۱۳- پس وارد کردن اطلاعات خواسته شده، گزینه ثبت را بزنید
بعد از صدور چک، شخص دریافت کننده چک نیز باید از طریق سامانه صیاد پذیرش یا عدم پذیرش آن را ثبت کند که برای این کار این مراحل باید طی شود:پ
۱- دریافت برگ چک از صادرکننده
۲- گزینه ثبت چک صیاد از منوی نرم افزار ساد۲۴ انتخاب کنید
۳- از بین ۳۲ لوگوی مربوط به بانک‌های کشور، بانکی که در آن حساب دارید و دارای رمز پویا است را انتخاب کنید
۴- وارد سامانه صیاد شده و گزینه تایید یا رد چک را بزنید
۵- به منظور احراز هویت، شماره تلفن و کد ملی را وارد کنید
۶- یک کد تایید به همان شماره موبایل ارسال می‌شود، آن را وارد کنید
۷- شماره کارت‌های بانکی دریافت کننده و رمز پویای ارسالی را وراد کنید
۸- در این قسمت کد ۱۶ رقمی چک دریافتی را وارد کنید
۹- اطلاعات چک صادرشده به نام شما نمایش داده می‌شود
۱۰- بعد از بررسی اطلاعات به بخش “گزینه عملیات چک” بروید و گزینه “پذیرش چک” را انتخاب کرده و در قسمت توضیحات بابت مثلا “خرید” را وارد کرده و چک دریافتی خود را تایید کنید.
براساس قانون جدید چک، امکان صادر کردن چک در وجه حامل وجو ندارد. از این رو، برای انتقال چک باید از سامانه صیاد استفاده کنید. مراحل انتقال چک صیادی به شرح زیر است:
۱- وارد نرم افزار ساد ۲۴ شده و از منوی موجود گزینه ثبت ک صیادی را انتخاب کنید
۲- از بین ۳۲ لوگوی مربوط به بانک‌های کشور، بانکی که در آن حساب دارید و دارای رمز پویا است را انتخاب کنید
۳- در صفحه اصلی سامانه صیاد، گزینه انتقال چک را بزنید
۴- شناسه ۱۶ رقمی چک را وارد کنید
۵- اطلاعات خواسته شده در فرم را تکمیل کنید( مانند: ورود شناسه صیاد(الزامی)، ورود شماره شبای مقصد(غیر الزامی)، شرح انتقال چک (بابت))
۶- وارد کردن نام دریافت کننده یا دریافت کنندگان(انتقال گیرنده چک)، نوع کد شناسایی(شخصیت حقیقی یا حقوقی) و کد ملی دریافت کننده و اضافه کردن اسم
۷- پس از وارد کردن مشخصات امضا کننده یا امضا کنندگان (انتقال دهنده چک) گزینه ثبت را بزنید تا صحت سنجی اطلاعات از طریق سیستم بانک مرکزی انجام شود و بعد از بررسی مجدد اطلاعات، گزینه تایید را بزنید تا چک صیادی به درستی انتقال یابد.
